Teknolojik gelişmeler uzakları yakın eder gibi görünse de anlamlı ve derin ilişkiler kurmaktan giderek uzaklaşıyoruz. Sosyal medya bağlantıları, sanal etkileşimler ve hızlı mesajlaşmalar, ilişkilerin yüzeysel kalmasına yol açarken, hayatın her alanında gerçekten tatmin edici bir ilişki kurma ihtiyacı ise içten içe büyüyor. Oysa bu açmazı çözebilecek bir formül var, duygusal zekâ! Duygusal zekayla sadece kendi duygularımızı değil, karşımızdakinin duygularını da tanıyarak ve anlayarak çok daha kaliteli ilişkiler kurmak mümkün. Terapizy olarak bu yazıda duygusal zekanın hayatımızdaki ilişkileri nasıl dönüştürebileceğini ele aldık. Duygusal zeka sayesinde daha anlamlı ilişkiler kurmak mümkün!
Duygusal Zeka Nedir?
Duygusal zekâ (Emotional intelligence) kısaca; kendi duygularımızı anlama ve yönetmenin yanında, başkalarının duygularını da tanıma ve etkileme yeteneğidir. 1990’ların başında Amerikalı iki psikolog Peter Salovey ve John D. Mayer tarafından ortaya atılmıştır. Salovey ve Mayer duygusal zekayı [1]“kişinin kendi ve başkalarının hislerini ve duygularını izleme, bunlar arasında ayrım yapma ve bu bilgileri kişinin düşünce ve eylemlerini yönlendirmek için kullanma yeteneğini içeren bir sosyal zekâ biçimi” olarak tanımlamıştır.
Salovey ve Mayer’in çalışmaları bir başka psikolog Daniel Goleman’ın dikkatini çeker. New York Times gazetesinde bilim alanında yazılar yazan Goleman aynı zamanda ‘Duygusal Zekâ’ kitabının da yazarıdır. Goleman’a göre duygusal zekaya sahip olan insanlar şu dört özelliğe sahiptir:
- Öz farkındalığa sahip olmaları yani kendi duygularını anlayabilmeleri
- Duygularını yönetmede (öz yönetim) iyi olmaları
- Sosyal farkındalıklarının yüksek olması, diğer insanların duygusal dürtülerine karşı empatik olmaları
- Sosyal becerilerinin yüksek olması yani başkalarının duygularını idare etmekte iyi olmaları
Duygusal Zekanın Önemi Nedir?
Duygusal zekanın temelini duygusal özdenetim ve başkalarının farkındalığı oluşturur. Duygusal zekâ kendi duygularımızın farkında olmayı, onları kontrol edebilmeyi, anlayabilmeyi ve yönetebilmeyi sağlar. Günlük hayatta yaşanan herhangi bir aksaklık karşısında duruma uyum sağlayabilmenin ya da krizi yönetebilmenin üzerinde, duygusal zekanın etkisi büyüktür. Trafikte her gün bir yol kavgası yaşıyoruz veya buna tanık oluyoruz. Böyle sinir bozucu bir durumda öfkenizi kontrol edebilmeniz ve olaya sağduyuyla yaklaşabilmeniz, yüksek duygusal zekaya sahip olduğunuz anlamına geliyor.
Duygusal zekâ aynı zamanda empati yeteneğiyle de yakından bağıntılıdır. Empati halindeyken kendimizi karşımızdakinin yerinde hayal ederek, onun hislerini hissetmeye çalışırız. Empati yeteneğine sahip olmak karşındakine karşı daha nazik ve yardımsever olmayı sağlar. Duygusal zekanın bir parçası olan empati yeteneğiyle, karşımızdakinin ne ve nasıl hissettiğini anlayabilir, bizim duygu ve davranışlarımızın onda yaratacağı etkiyi de öngörebiliriz.
Duygusal zekâ sayesinde insanlar günlük etkileşimlerde daha iyi kararlar alabilir ve sağlıklı ilişkiler sürdürebilir. Güzel haber ise duygusal zekanın öğrenilebilir, geliştirilebilir bir şey olduğudur. Yaşınız kaç olursa olsun, duygusal zekanızı geliştirebilirsiniz.
Duygusal zekâ kişisel ve sosyal yaşamda şunlara etki eder:
- Bedensel sağlık: Stresi yönetememek aslında duygu yönetimiyle doğrudan ilgilidir. Yani bu duygularınızı yönetemediğiniz için stresi de yönetemediğiniz anlamına gelir. Stresinizi yönetememek kalpten, bağışıklık sistemine, tansiyona değin birçok sağlık sorununa yol açar.
- Ruhsal sağlık: Duyguları kontrol edememek kaygı ve depresyona karşı savunmasız kalmak demektir. Duyguları kontrol edemediğinizde çevrenizle güçlü ilişkiler kurmakta zorlanırsınız.
- İletişim ve sosyal yaşam: Duygularınızı ve onları nasıl kontrol edeceğinizi anlayarak hislerinizi ifade edebilir, karşınızdakilerin duygularını da tanıyabilirsiniz. Böylece okulda, işte ve arkadaşlarınızla daha sağlıklı iletişim içinde olabilirsiniz.
- İş yaşamı ve performans: Duygusal zekâsı yüksek olan insanlar çalışma yaşamında da öne çıkıyor. Yüksek duygusal zekâ sahibi olanlar liderlik özelliğiyle kendini gösterirken, kariyerinde de ilerleme şansı buluyor.
Duygusal Zekayı Geliştirmek
Aşağıda duygusal zekâyı geliştirebilmek için dikkate almanız gereken başlıca dört temel beceriye yer verdik. Ancak başlamadan önce, bir bilgiyi öğrenmek ile onu uygulayabilmek arasında fark olduğunu hatırlatmak isteriz:
- Öz yönetim: Duygularımız hem kendimiz hem de karşımızdakiler hakkında bilgi verir. Duygusal zekâ ise davranışlarımız üzerinde bilinçli ve yapıcı kararlar alabilmek için duygularımızı bir rehber olarak kullanma becerisidir. Öz yönetim dürtüsel his ve davranışları kontrol edebilmeyi, duyguları sağlıklı şekilde yöneterek, inisiyatif alabilmeyi ve değişen koşullara kolayca uyum sağlayabilmeyi içerir.
- Öz farkındalık: Kendi duygularınızı, bunların düşüncelerinizi ve davranışlarınızı nasıl etkilediğini tanıyarak, güçlü ve zayıf yönlerini bilmeyi ve kendine güvenmeyi içerir. Öz farkındalığı geliştirmenin birçok yolu vardır. Bunların başında yoga, nefes egzersizleri, meditasyon gelir.
- Sosyal farkındalık: Sosyal farkındalık, bir başkasının hislerini, o anki duygu durumunu ve aslında neye önem verdiğini anlamayı sağlayan, özellikle sözsüz iletişim ipuçlarını tanıma ve yorumlama becerisidir. Sosyal farkındalık anda bulunmayı gerektirir. Bir başkasıyla birlikteyken diğer düşünceleri bir kenara bırakıp, etkileşime odaklanmak sosyal farkındalığa hizmet eder.
- İlişki yönetimi: İlişki yönetimi duygusal zekâ becerilerinin, kişilerarası ilişkileri kurma, sürdürme ve geliştirme amacıyla pratik olarak uygulanmasıdır. Duygusal farkındalıkla ilişkileri daha etkili ve verimli hale getirerek sosyal ve duygusal becerileri geliştirmek mümkündür.
Terapizy ile duygusal zekânızı ve ilişki yönetimi becerilerinizi geliştirin! Alanında uzman ve deneyimli psikologlarımız, günlük hayatınızdaki tüm ilişkilerinizi güçlendirmek için size destek olmaya hazır. Terapizy‘i sosyal medya hesaplarından takip edin, güncel bilgi ve duyurulardan haberdar olun!
Terapizy ilk seansa özel %50 indirim fırsatı sunuyor. www.terapizy.com
[1] Practical Emotional Intelligence https://www.emotionalintelligencecourse.com/history-of-eq/